نوجوانی، که با بلوغ جنسی شروع می‌شود، دوره‌ای است که طی آن نوجوان از مرز بین کودکی و بزرگسالی عبور می‌کند.

با توجه به اینکه بخش عظیمی از جمعیت جهان را نوجوانان تشکیل می‌دهند، پرداختن به مسائل مختلف مربوط به نوجوانان اهمیت خاصی دارد و بررسی‌های جهانی حاکی از توجه خاص کشورها به مقوله بلوغ و نوجوانی است.

در این میان سلامت دختران به دلایل مختلف فرهنگی و اجتماعی در مقایسه با پسران، اهمیت بیشتری دارد، زیرا بلوغ مرحله‌ای است که نه تنها در مراحل بعدی زندگی دختران، بلکه بر زندگی فرزندان آنها نیز موثر است. این درحالیست که متأسفانه عدم آگاهی و ضعف نگرش و نیز رفتار نادرست نوجوانان در مورد سلامت جسمی، روحی و روانی بلوغ، مشکلاتی چون ازدواج‌های ناموفق، نازایی، حاملگی‌های زودرس و پرخطر و بیماری‌های روانی از جمله اضطراب و افسردگی را به دنبال دارد.

یکی از تغییرات بارز دوره بلوغ در دختران، عادت ماهانه است. این اتفاق از دو جنبه کودکان را دچار اضطراب می‌کند. دلیل آن را نیز می‌توان در دو نکته عنوان کرد؛ نخست ناشناخته بودن فرایند این تغییر و احساس ابتلا به بیماری یا مشکلی خاص در نوجوان و دوم ناتوانی در کنترل شرایط در دوره عادت ماهانه است.

در مطالعه‌ای که در سال 1998 بر روی دختران نوجوان انجام شد، مشخص شد دخترانی که قبل از وقوع قاعدگی از آن مطلع و آماده آن بوده‌اند، آن را پدیده‌ای فیزیولوژیک دانسته‌اند، اما کسانی که آگاهی و آمادگی لازم را نداشته‌اند آن را حادثه‌ای وحشت‌آور و ترسناک تلقی کرده‌اند.

 برای آنکه فرزند شما با فرآیند این مسئله آشنا شده و هراسش از این اتفاق از بین برود و از طرفی بتواند در این دوره زندگی و فعالیت عادی داشته باشد، باید همه مسائل مربوط به این اتفاق ماهانه و دائمی را برای او توضیح بدهید.

بلوغ دختران را به آنها تبریک بگویید 

رفتارهای والدین در لحظه حساس بلوغ برای دختران خاطره‌ای ماندگار خواهد شد. پس چه بهتر است که والدین خاطرات خوشی را برای فرزندانشان رقم بزنند.

بهترین برخورد یک مادر در برخورد با دخترش که دچار اولین قاعدگی شده، این است که به او تبریک بگوید، به این جهت که او هم وارد جامعه بانوان شده و بالاخره مرز کودکی را رد کرده و می‌تواند به واسطه همین بالغ شدن روزی طعم مادری را بچشد. 

فرزند خود را از چگونگی بلوغ آگاه کنید

مادران قبل از وقوع بلوغ و شروع اولین قاعدگی از چند وقت قبل، با بیان حالت‌ها‌ و چگونگی این دوران، دخترانشان را از نظر ذهنی آماده کنند تا فرزندانشان به محض رویت قاعدگی گیج و دستپاچه نشوند. 

زمان بیان شرایط بلوغ برای هر دختری متفاوت است و تشخیص زمان مناسب بر عهده مادران است. بهتر است این مباحث را در زمانی که دختران در ایام امتحانات و استرس‌ها‌ی درسی نیستند بیان کرد و خوب است با توجه به رشد جسمی دختر این مباحث پیگیری شود؛ به عنوان مثال وقتی که مادر متوجه جوانه زدن نوک پستان‌ها‌ در دخترش شد، بهترین زمان بیان این شرایط و آمادگی دادن برای دوران بلوغ است. هر چند که اولین قاعدگی به اندازه خود برای دختران استرس‌آور است، ولی مادران می‌توانند با توضیحات و آموزش‌ها‌ی لازم قبل از بلوغ، میزان این تنش و استرس را تا حد زیادی پایین آورند.

از شنیده‌های او آغاز کنید

در دوران بلوغ، اغلب بچه‌ها درباره موضوع «عادت ماهانه» جسته و گریخته نکته‌هایی را می‌شنوند و درباره آن صحبت می‌کنند؛ بنابراین فرزند شما هم ممکن است درباره این مسئله نکته‌هایی را در مدرسه شنیده باشد. اگر درباره این مسئله یا مسئله بارداری از شما سوال کرد، او را دعوا نکنید. صحبت کردن درباره این مسئله در مدرسه کاملا عادی است. به جای بازخواست او، از فرزندتان بپرسید چه حرف‌هایی درباره این موضوع شنیده است؟

صبر کنید تا کاملا مسئله را برای شما توضیح دهد، سپس در تصحیح شنیده‌های او صحبت کردن درباره عادت ماهانه را شروع کنید اما اگر چیزی نشنیده بود که بعید است چیزی نشنیده باشد، حتما با دیدن نخستین نشانه‌های بلوغ، بتدریج و کم کم خودتان صحبت کردن درباره این مسئله را آغاز کنید.

از تولد شروع کنید

توضیح این مسئله را از اینجا شروع کنید که عادت ماهانه در ادامه روند بزرگ شدن و بالغ شدن اوست؛ بنابراین زمانی بزرگ شدن او کامل می‌شود که عادت ماهانه اتفاق بیفتد. این مسئله برای این است که او بتواند مادر شود. سپس توضیح دهید که در هر بار عادت ماهانه، جسم کوچکی که قرار است در آینده دور به فرزندی تبدیل شود، در حال حاضر چون هنوز خود او (فرزندتان) کوچک است، از بدن او خارج شده و از محل خارج شدن این جسم کوچک، مانند جای زخم، خونریزی ایجاد می‌شود. در سال‌های بعد، زمانی که او بزرگتر شد، یک یا چند عدد از این اجسام کوچک تبدیل به کودک شده و او مادر خواهد شد.

اتفاقات حواشی را بگویید

برای فرزندتان توضیح دهید که عادت ماهانه هر ماه یک بار در هر بار در روز مشخصی اتفاق می‌افتد؛ برای مثال اگر او برای اولین بار در روز بیستم ماه عادت شود، ماه بعد نیز در‌‌ همان تاریخ این مسئله تکرار خواهد شد.

به او بگویید پیش از شروع عادت ماهانه، تغییراتی مانند درد زیر شکم، کمردرد، درد در سینه‌ها، سرگیجه، حالت تهوع، سردرد، تب خفیف، حالت افسردگی که گاهی با گریه، بیقراری و عصبانیت همراه است، دیده می‌شود. از طرفی ممکن است اشتهای او نیز زیاد یا کم شود؛ و البته این حالت‌ها طبیعی است.

هراس از شروع درد در مدرسه

پس از آگاهی از مسئله، یکی از دغدغه‌های دختران بروز عادت ماهانه در مدرسه است. برای رفع این نگرانی به او این طور توضیح دهید. اول اینکه اولیای مدرسه محرم راز تو هستند. اگر چنین اتفاقی بروز کرد، حتما نزد ناظم یا مربی بهداشت مدرسه برود. او می‌تواند کمک‌های اولیه لازم را به فرزند شما ارائه کند. دوم اینکه از این زمان به بعد او باید همیشه چند عدد پد بهداشتی و یک عدد لباس زیر اضافی در زیپ مخفی کیفش همراه داشته باشد تا در صورت نیاز از آن‌ها استفاده کند. سوم اینکه او می‌تواند با توضیح شرایطش به ناظم مدرسه، درخواست کند تا با مادر تماس بگیرند و مادر حتما برای کمک به او خواهد آمد.

تو، طبیعی هستی

ممکن است فرزند شما احساس کند این مسئله فقط برای او اتفاق افتاده و بنابراین با دیگران تفاوت دارد. به او توضیح بدهید که این مسئله امری عادی برای همه دختران است و اگر برای دختری این مسئله اتفاق نیفتد، او وضعیت طبیعی ندارد. بنابراین نباید نگران باشد و خودش را فردی غیرعادی بداند.

به او آموزش دهید

پیش از شروع عادت ماهانه باید نحوه صحیح استفاده از پد بهداشتی را به فرزندتان آموزش دهید. به این ترتیب هراس او درباره تجربه اولین عادت ماهانه کم خواهد شد. در ماه‌های نخست شروع عادت ماهیانه معمولا نظم دقیقی وجود ندارد؛ بنابراین آگاهی از این مسئله به فرزند شما آرامش می‌دهد چون می‌داند که می‌تواند همیشه در هر شرایطی به خودش کمک کند.

به او دارو بدهید

برای کنترل عوارض پیش از عادت ماهانه گاهی نیاز به مصرف داروهای مسکن است؛ بنابراین چند مسکن سبک مانند استامینوفن را داخل کیف فرزندتان بگذارید. علاوه بر این، با مصرف لبنیات کمک کنید تا بدن او آرامش و توان لازم را کسب کند. بهترین نوع لبنیات، شیر و دوغ است.

نظافت را رعایت کند

یکی از آموزش‌های ضروری این دوره رعایت نظافت شخصی است. به فرزندتان یاد بدهید که در این دوره باید هر روز حمام کند. هر دو ساعت یک بار، پد بهداشتی را تعویض کند و در صورت ایجاد کوچک‌ترین آلودگی روی لباس زیر یا دیگر لباس‌ها، سریعا آن را تعویض کند. خونی که باقی بماند، بوی نامطلوبی دارد؛ بنابراین باید به نظافت شخصی در این دوره به طور خاص رسیدگی شود.